COVID-19 Önlemleriyle Gündeme Gelen Bir Çalışma Şekli: Uzaktan Çalışma

COVID-19 önlemleriyle gündeme gelen bir çalışma şekli: Uzaktan çalışma

COVID-19 önlemleri kapsamında herkesin kendi karantinasını uyguladığı bu dönemde, işlerin aksamaması adına uzaktan çalışma ile tam zamanlı olarak fiilen bir işyerinde çalışanlar için yeni bir çalışma şekli oldu uzaktan çalışma. Bu yazımda, fiilen bir işyerinde bulunmak suretiyle çalışanların birden uzaktan çalışma moduna geçmesi durumunu, mevzuat hükümleri ile birlikte değerlendireceğim.

Uzaktan çalışma, İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinin 4’üncü fıkrasında “İşçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi” olarak tanımlanmıştır. Bu tanımdan hareketle, şu dönemde işyerinden yürütülen iş görme faaliyetinin artık uzaktan (mesela evden) yerine getirilmesi nedeniyle uzaktan çalışma sözleşmesi kapsamında iş görme faaliyetinin gerçekleştiğini söyleyebiliriz.

Artık uzaktan çalışma sözleşmesinin esaslarının fiili olarak sağlandığından bahsedebiliyorsak, şimdi uzaktan çalışma sözleşmesinin yasal içeriğine bir bakalım. İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinin 5’inci fıkrasında, “Uzaktan çalışma iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.” hükmüne yer verilmiştir. Buna göre, işçinin eskiden fiili olarak işyerinde yürüttüğü faaliyeti artık uzaktan yürütmesiyle birlikte değişen ve üzerinde konuşulması gereken nokta daha çok “… genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler …” olmalıdır.Zira uzaktan çalışma sözleşmesine has olarak bulunması hükümler, çalışanın daha önceden imzalamış olduğu fiili olarak işyerinde gerçekleşmesi gereken iş görme sözleşmesinde belirtilen genel ve özel çalışma şartlarında sayılmamış olabilecektir. Bu durumda işverenin, uzaktan çalışmaya ilişkin genel ve özel esasları mevcut iş sözleşmesine eklemesi, menfaatine olacaktır.

İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinin 6’ncı fıkrasına baktığımızda, “İşveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.” ifadesini görüyoruz. Uzaktan çalışma için esaslı unsur olan bu hükümlerin, daha önce işyerinde gerçekleşen iş görme faaliyetinin artık uzaktan yerine getirilmesi dikkate alınarak iş sözleşmesinin uyarlanması gerekmektedir. Örneğin, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirme ve gerekli eğitimin verilmesi daha önce yüzyüze gerçekleşirken, artık uzaktan çalışma esaslarına göre gerçekleşmelidir. Diğer taraftan işveren, nasıl ki iş güvenliği tedbirleri kapsamında bir işyerinde işçinin tehditlerden korunması ve işyerinin güvenliği için önlem alıyorsa, aynı şekilde uzaktan çalışma metoduna has tehdit ve riskleri göz önünde bulundurarak (cihaz ve uygulama güvenliği gibi) gerekli önlemleri almalıdır.

Şimdiye kadar fiili olarak işyerinde görülen iş görme faaliyetine ait iş sözleşmesinin uzaktan çalışma esasları gözetilerek işverence yeniden revize edilmesi gerekliliğinden bahsettik ve iş sözleşmesinin revize edilmesi yükümlülüğünü işverene verdik. Ancak uzaktan çalışmanın usul ve esasları konusunda iş mevzuatının, mevcut iş sözleşmelerini tamamlayacak nitelikte hükümler içermediğini söyleyebiliriz. Nitekim, İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinin 7’nci fıkrasında yer alan, “… işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanması ile diğer hususlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.” hükümleri doğrultusunda ilgili bakanlıkça herhangi bir yönetmelik ihdas edilmemesi nedeniyle, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanması görevi işverence sağlanmalıdır. Belirtildiği gibi bu sorumluluğu karşılayacak bir mevzuat hükmü bulunmadığından işveren, proaktif davranarak riskleri sınırlayıcı adım atmalıdır.

Bahsettiğimiz hususlarda salgın hastalığın yarattığı mücbir sebep hali, elbetteki ayrıca değerlendirilmelidir. Ancak burada dikkate değer bir başka husus, uzaktan çalışmanın getirdiği veri sızıntısı riskleri karşısında veri sorumlusu, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu tarafından getirilen yükümlülüklerinin farkında olarak gereken teknik ve idari tedbirleri almasıdır.

İşverenin yükümlülüklerinin yanı sıra, veri güvenliği konusunda çalışanlar bilgilendirilmeli, eğitilmeli, veri güvenliği açısından tedbirli olunması yönünde çalışandan gerekli taahhütler alınması yoluna gidilebilir.